وضعیت تجارت چین با ایران در سال 2023

به قلم Emil Avdaliani - کارشناس مسائل خاورمیانه

ترجمه شده از سایت silkroadbriefing

مترجم: فاطمه پورحسن

ایران و چین 15.795 میلیارد دلار کالا در سال 2022 مبادله کردند که 7 درصد بیشتر از سال 2021 بود. سهم ایران از کل تجارت جهانی چین در سال 2022 تنها 0.25 درصد بوده است. تجارت جهانی چین در سال 2022 به 6.308 تریلیون دلار رسید که 3.593 تریلیون دلار آن صادرات و 2.715 تریلیون دلار واردات بود. چین با بیش از 11.854 میلیارد دلار واردات از ایران، واردکننده شماره یک محصولات ایران بوده است که حدود 27.51 درصد از کل کالاهای خروجی ایران را تشکیل می دهد.

صادرات چین به ایران

صادرات چین به ایران عمدتاً مربوط به صنعت خودرو می‌باشد که من جمله آن می‌توان به خودروهای موتوری اشاره کرد. قطعات و لوازم جانبی، بدنه خودرو (از جمله کابین) موتورهای برقی، موتورهای جرقه ای و قطعات موتور از جمله کالاهایی هستند که از چین به ایران صادر می‌شود.

واردات چین از ایران

پلیمرهای اتیلن، مس تصفیه شده، آلومینیوم خام، سنگ آهن و الکل ها از جمله کالاهایی است که از سمت ایران به چین وارد می‌شود، اگرچه می توان انتظار داشت که این ترکیب با واردات بیشتر هیدروکربن ها به چین تغییر کند.

تمرکز بر روی نفت ایران

صادرات نفت ایران تا پایان سال 2022 و همینطور در ماه های اول سال 2023 به طور تصاعدی رشد کرد. به عنوان مثال، صادرات نفت خام ایران در نوامبر به 1.23 میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین میزان از آگوست 2022 و نزدیک به آمار آوریل 2019 با 1.27 میلیون بشکه بود.  ایران به دلیل وجود مشتریان بالقوه فقیر از نظر انرژی در پاکستان و بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی مایل به تنوع بخشیدن به صنعت هیدروکربن خود و توسعه انرژی هسته ای می‌باشد. با این حال تحریم‌های شدید غرب کار را برای ایران دشوار کرده است.

از آنجایی که چین بزرگترین مشتری نفت ایران است، با وجود تحریم‌های شدید علیه ایران به عنوان راه نجات این کشور در نظر گرفته می‌شود؛ برای دور زدن تحریم ها، بیشتر صادرات نفت خام ایران به چین به نام نفت خام سایر کشورها صادر می‌شود. به همین دلیل اعداد رسمی ممکن است منعکس کننده ماهیت واقعی صادرات نفت ایران به چین نباشند.

میزان وابستگی ایران به درآمدهای نفتی در بودجه دولتی سال 2023 مشهود است. ایران در نظر دارد تا به صادرات 1.4 میلیون بشکه‌ای نفت در روز با قیمت متوسط 85 دلار آمریکا برسد. مسئله اینجاست که ایران در حال حاضر تنها یک میلیون بشکه در روز صادرات دارد که دستیابی به اهداف اقتصادی خود را دشوار می کند. همچنین برآوردها نشان می‌دهد که به دلیل رکود جهانی سال 2023 فروش نفت به قیمت 85 دلار کار به مراتب سختتری هم می‌باشد. با این حال، برخی می‌گویند ایران می‌تواند فروش نفت خود را به چین و جاهای دیگر افزایش دهد اما این کشور با رقابت سختی از سمت روسیه روبرو خواهد شد که سعی کرده است با قیمت نسبتاً پایین نفت خود را به بازار چین بفروشد. از طرفی چین قیمت پایینتری از ایران می‌خواهد و بعید است با قیمت 85 دلار نفت ایران را خریداری کند. از آنجایی که پکن هم‌اکنون به همین شیوه از ضعف مسکو در راستای خرید نفت روسیه استفاده می‌کند.

سرمایه‌گذاری چین در ایران 

اگر چه انتظار می‌رفت چین به عنوان سرمایه‌گذار اصلی در ایران باشد اما مسکو در این زمینه از پکن پیشی گرفته است. امارات متحده عربی، افغانستان، ترکیه و چین بزرگترین سرمایه گذاران بعدی هستند. چین در سال 2022 تمرکز خود را بیشتر بر روی سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقلی مانند مراکز لجستیکی، تأسیسات مرزی و غیره منعطف کرد تا توانایی‌های صادراتی خود به ایران را تسهیل کند.