فرآیند پذیرش شرکت‌ ها در بورس

از آنجا که بازار سرمایه یکی از ارکان مهم کشور در جذب منابع مالی سرمایه­گذاران می­باشد، نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشور داشته و می­تواند منجر به تخصیص بهینه منابع مالی شود. ورود شرکت­ها به بورس ضمن کمک به رشد بازار سرمایه، به تعالی و رشد آنها در فضایی رقابتی و شفاف منجر شده و موجب ارتقای نام و اعتبار آنها در جامعه خواهد شد. همچنین برخورداری از معافیت­های مالیاتی، افزایش نقد­شوندگی، کاهش هزینه تامین مالی و سهولت تأمین منابع مالی از مهمترین دلایل ورود شرکت­ها به بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.

مزاياي پذيرش در بورس اوراق بهادار تهران

پذیرش شرکت­ها در بورس اوراق بهادار دارای مزایای متعددی برای شرکت متقاضی پذیرش و سهامداران آن است که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:

مزایای پذیرش برای شرکت متقاضی

● سهولت تأمین مالی شرکت­ها از طریق بورس

● سهولت در انتشار اوراق بهادار و صکوک؛

● کاهش هزینه تأمین مالی؛

● افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه؛        

● برخورداری از مشوق­های دولت و بورس مانند معافیت مالیاتی؛ 

● شفافیت تعیین قیمت سهام و اوراق بهادار شرکت؛          

● سهولت در تغییر ترکیب سهامداران و انتقال­پذیری مالکیت؛       

● آشنایی جامعه با واحدهای اقتصادی و ابزار بازاریابی محصولات شرکت؛

● تسهیل وثیقه­گذاری سهام توسط سهامداران؛      

● سهولت تأمین مالی از سامانه_­ بانکی در مقایسه با شرکت­های غیربورسی؛          

● ارزیابی بهتر عملکرد مدیریت شرکت؛       

● ارتقاء سیستم­های اطلاعات حسابداری و کنترل­های داخلی شرکت به تبع استقرار نظام راهبری شرکتی؛

● امکان استفاده از مشارکت عمومی در توسعه شرکت؛       

● استفاده از معیاری مناسب برای مقایسه شرکت با سایر شرکت­ها در صنعت مشابه و نیز در مقایسه با وضعیت کل صنایع در بین شرکت­های پذیرفته شده در بورس؛

● بهبود ساختار مالی و اقتصادی شرکت در نتیجه رعایت الزامات پذیرش اوراق بهادار؛

● ایجاد انگیزه در کارکنان از طریق طرح­های واگذاری اوراق بهادار؛

● بهبود سلامت شرکت با رعایت مقررات بورس و حسابرسی مستقل؛        

مزایای مرتبط با سهامداران

● تعیین قیمت منصفانه دارایی­ها؛

● کسب بازده مناسب و پوشش نسبی در مقابل تورم؛         

● کاهش ریسک سرمایه­گذاری به دلیل ارتقاء شفافیت؛     

● نقدشوندگی بالا به دلیل وجود بازار منسجم؛       

● برخورداری از معافیت­های مالیاتی قانونی؛           

● انتخاب متنوع اوراق بهادار با ریسک و بازده متفاوت و توزیع و انتقال ریسک؛

● نظارت بر فعالیت شرکت­ها در قالب قواعد، روش­ها و قوانین بازار سرمایه؛       

● پاسخگویی بیشتر مدیران شرکت­ها؛

پذيرش در بورس اوراق بهادار تهران

پذیرش سهام عادی در یکی از تابلوهای بازار اول یا بازار دوم صورت می­پذیرد. شرایط پذیرش در هر یک از تابلو­ها در ذیل آورده شده است.

^*در صورتی که حسابرس شرکت از میان حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب نشده باشد، می­بایست حسابرس شرکت در مجمع عمومی عادی یا فوق­ العاده تغییر یافته و حسابرس معتمد جایگزین گردد.

فرآيند پذيرش در بورس اوراق بهادار

^* حق پذیرش هر شرکت در بورس، دو در هزار سرمایه ثبت شده شرکت متقاضی پذیرش و حداکثر یکهزار (1,000) میلیون ریال می­باشد. سی درصد (30%) حق پذیرش همزمان با ارائه درخواست پذیرش دریافت شده و غیر قابل استرداد می­باشد. چهل درصد (40%) حق پذیرش پس از مصوبه پذیرش هیأت پذیرش و سی درصد (30%) باقیمانده همزمان با درج در فهرست شرکت­­های پذیرش شده در بورس دریافت می­گردد.

1. ارائه درخواست پذیرش در بورس: شرکت باید درخواست پذیرش خود را طبق فرمت بورس تکمیل نموده و از طریق مشاور پذیرش به مدیریت پذیرش بورس ارائه نماید. همچنین 30 درصد حق پذیرش در این مرحله واریز می‌گردد.
2. ارائه سایر مدارک جهت تکمیل پرونده: در این مرحله، ضمن تکمیل مدارک از سوی ناشر در صورت نیاز، جلسه توجیهی با حضور مدیران ارشد شرکت متقاضی و مشاور پذیرش برگزار می­شود.
3. تهیه و ارائه برنامه کسب و کار و امیدنامه درج و پذیرش شرکت متقاضی پذیرش: مشاور پذیرش با همکاری شرکت متقاضی پذیرش می­بایست برنامه کسب و کار و امیدنامه درج و پذیرش شرکت متقاضی پذیرش را تهیه کرده و طی نامه­ای به بورس ارسال نماید.
4. طرح درخواست در هیئت پذیرش اوراق بهادار: اعضای هیئت پذیرش براساس اطلاعات مندرج در امیدنامه و برنامه کسب و کار و سایر مستندات نسبت به پذیرش یا رد تقاضای شرکت متقاضی پذیرش اقدام می­کنند.
5. ابلاغ تصمیم هیئت پذیرش به شرکت: در این مرحله در صورت موافقت هیئت پذیرش با درخواست شرکت متقاضی، مراحل بعدی شامل درج و عرضه در دستور کار قرار می گیرد. همچنین 40 درصد حق پذیرش در صورت موافقت هیئت پذیرش، در این مرحله واریز می‌گردد.
6. درج در فهرست نرخ­هاي بورس: در صورت موافقت هیئت پذیرش با پذیرش سهام شرکت متقاضی پذیرش در بورس امیدنامه نهایی بارگزاری شده و اطلاع رسانی به بازار در خصوص درج شرکت صورت می­گیرد. در این مرحله 30 درصد نهایی حق پذیرش واریز می‌گردد.

عرضه سهام و آغاز معاملات: پس از درج نام شرکت در فهرست شرکت­­های بورس و برگزاری جلسه معارفه، معاونت بازار بورس نماد اوراق مربوط را در سامانه معاملاتی ایجاد نموده و فرآیند عرضه اولیه و آغاز معاملات شروع می­شود.

به طور کلی برنامه زمانی کل فرآیند پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران به شرح زیر می­باشد:

نحوه تغيير شخصيت شركت از سهامی خاص به سهامی عام

پس از اعلام موافقت شرکت بورس اوراق بهادار تهران با پذیرش شرکت، آن شرکت می­بایست مجمع عمومی فوق­العاده­ای در خصوص تبدیل شخصیت حقوقی خود برگزار کرده و صورت‌جلسه مجمع مذکور را با دستور تغییر شخصیت حقوقی به همراه مدارك ذیل به اداره ثبت شرکت‌ها ارائه دهد. لازم به توضیح است که مدارک ذیل ابتدا توسط اداره تمرکز اطلاعات نهادهای عمومی بررسی شده و نهایتاً در صورت تأیید این اطلاعات همراه با صورت­جلسه مجمع فوق­العاده به اداره ثبت شرکت­ها ارسال می‌گردد.

1. صورت‌های مالی مربوط به حداقل دو سال مالی اخیر به همراه گزارش حسابرس قانونی شرکت؛
2. صورت‏جلسه مجمع عمومی فوق‏العاده در‏خصوص تبدیل شخصیت حقوقی شرکت از سهامی خاص به سهامی‏عام، (با رعایت مفاد مادة 279 قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت مبنی‌بر اینکه "شرکت سهامی خاص باید ظرف یک ماه از تاریخی که مجمع عمومی فو‏ق‏العاده صاحبان سهام تبدیل شخصیت حقوقی شرکت را تصویب کرده است صورت‏جلسة مجمع عمومی ‏فو‏ق‏العاده را به ضمیمه مدارک و مستندات لازم به مرجع ثبت شرکت‏ها ارسال نماید.)"؛ 
3. صورت دارایی‏های شرکت که متضمن تقویم کلیه اموال منقول و غیرمنقول بوده و به تأیید کارشناس رسمی رسیده باشد (از زمان گزارش کارشناس رسمی نمی­بایست بیش از 6 ماه گذشته باشد)؛
4. ارائه 2 نسخه اساسنامه مصوب مجمع عمومی فو‏ق‏العاده (شایان ذکر است اساسنامه مصوب مجمع می‏بایستی مطابق با اساسنامه نمونه شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار باشد).
5. یک نسخه از آخرین اساسنامۀ ثبت شده در اداره ثبت شرکت­ها؛
6. مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص پذیرش آن شرکت؛
7. فرم تکمیل شده استعلام ثبت؛
8. اعلامیه تبدیل شخصیت حقوقی شرکت که به امضاء دارندگان امضای مجاز شرکت رسیده باشد؛
9. آگهی ثبت انتخاب اعضاء هیئت‌مدیره و تعیین سمت آن‌ها؛
10. آخرین صورت‏جلسة مجمع عمومی‏عادی سالیانه.

کلیه این مراحل باید در فرصت زمانی یک ماه صورت گیرد. پس از انجام این فرآیند اداره ثبت شرکت­ها اقدام به ثبت صورتجلسۀ مجمع عمومی فوق­العاده مبنی بر تغییر شخصیت حقوقی می­نماید.

ثبت شرکت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار

در اجرای مفاد ماده 99 قانون پنج ساله برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، شرکت­های سهامی عام می­بایست نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت و در یکی از بازارهای بورس و یا فرابورس درج گردند. همچنین در اجرای مفاد قانون بازار اوراق بهادار، اوراق بهاداری که در بورس­های اوراق بهادار یا بازارهای خارج از بورس معامله می­شوند باید نزد سازمان به ثبت برسند و همچنین طبق ضوابط سازمان بورس و اوراق بهادار، کلیه شرکت‌های سهامی عام با سرمایه ثبتی بیش از 50 میلیارد ریال باید علاوه بر مرجع ثبت شرکت‌ها، نزد سازمان بورس و اوراق بهادار نیز به ثبت برسند. شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ملزم به رعایت دستورالعمل‌ها و مقررات مصوب سازمان بورس هستند ومی­بایست اطلاعات مالی خود را در قالب فرمت‌های مشخص در فواصل زمانی معین براساس دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات در سامانه کدال منتشر نمایند.

بنابراین شرکتی که مشمول ثبت نزد سازمان شده، می­بایست مجوز مربوطه را براساس مدارک ذیل دریافت نماید.

1. فرم تکمیل شده تقاضای ثبت؛
2. فرم تکمیل شده بیانیه ثبت؛
3. نامۀ اداره ثبت مبنی بر ثبت آن شرکت به عنوان یک شرکت سهامی عام؛
4. صورت‌های مالی مربوط به حداقل دو سال مالی اخیر به همراه گزارش حسابرس قانونی شرکت؛
5. يك نسخه از گزارش‌های هيئت مديره برای ارائه در مجامع عادی مربوط به دو دوره مالی اخير؛
6. یک نسخه اساسنامه جدید مطابق اساسنامه مورد تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار، مصوب مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام.

همزمان با صدور مجوز ثبت نزد سازمان، شمارۀ ثبت نزد  سازمان بورس و اوراق بهادار آن شرکت مشخص شده و پس از آن، شرکت می­تواند در بورس اوراق بهادار تهران درج گردد. لازم به توضیح است که قبل از شروع مرحلۀ درج، شرکت می­بایست نسبت به سپرده کردن سهم خود در سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه اقدام نماید.

درج شرکت در سازمان بورس و اوراق بهادار

پس از ثبت شرکت در سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین سپرده کردن سهم خود در سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه، شرکت مذکور آمادگی درج در بورس اوراق بهادار تهران و اخذ نماد جهت انجام معاملات را کسب می­نماید. این فرآیند در ادارۀ نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار انجام خواهد شد. جهت درج در سازمان بورس و اوراق بهادار نامۀ ثبت شرکت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین مجوز پذیرش شرکت در بورس اوراق بهادار تهران به آن اداره ارسال خواهد شد تا اقدامات لازم جهت ایجاد نماد انجام گردد. پس از آن شرکت می­بایست اقدام به دریافت توکن نماید. جهت دریافت توکن، می­بایست مدارک و اطلاعات لازم به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ارائه شود و پس از تکمیل و ارائه مدارک موردنیاز توکن خود را از شرکت رایان بورس دریافت نمایند. پس از دریافت توکن و ایجاد نماد شرکت، مرحلۀ درج شرکت در سازمان بورس و اوراق بهادار با افشای اطلاعات لازم بر روی سامانۀ کدال به پایان می­رسد.

لازم به توضیح است که پس از درج شرکت در سازمان بورس و اوراق بهادار و نیز سپرده کردن سهم شرکت در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، شرکت می­تواند نسبت به برگزاری جلسۀ معارفۀ خود اقدام کند. این جلسه به منظور ایجاد ذهنیت مناسب در سهامداران بالقوه برگزار می­شود. همچنین شایان ذکر است که شرکت می­بایست حداقل دو روز قبل از عرضۀ سهم خود نسبت به تعیین قیمت سهم اقدام نموده و با استفاده از گزارش ارزشگذاری سهم خود که با اطلاعات جدید به روز شده است و طی جلسه­ای با حضور مدیران شرکت بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار قیمت عرضۀ سهم خود را نهایی نماید.