در این مطلب می‌خوانید

- سرمایه گذاری در صندوق‌ها چه مزیتی دارد؟

- انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری

• صندوق‌ سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
• صندوق‌ سرمایه گذاری سهامی
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)
• صندوق های سرمایه گذاری نیکوکاری
• صندوق های سرمایه‌گذاری تامین مالی
• صندوق های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردان

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از مهم‌ترین سازوکارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هستند که دارای انواع مختلفی بوده و شرایط سرمایه‌گذاری در بازار را از نظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف به‌ویژه برای افراد مبتدی مساعدتر می‌کنند.
وجود انواع مختلف صندوق‌ها متناسب با خواسته‌ها و انتظارات سرمایه‌گذاران گوناگون از جمله مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. در حال حاضر بیش از 180 صندوق سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران فعال است.

مزایای سرمایه‌گذاری در صندوقها:

1. مدیریت حرفه‌ای و اطمینان بالا

یکی از مهم‌ترین مزایای این صندوق‌ها، وجود کارشناسان و افراد حرفه‌ای است. آن‌ها دانش و تجربه‌ی فوق‌العاداه‌ای در حوزه بازار بورس دارند و به بهترین شکل ممکن سرمایه افراد را مدیریت می‌کنند. در واقع این کار اصلا آسان نیست و افراد تازه‌کار معمولا در ابتدای سرمایه‌گذاری با ضررهای مالی زیادی روبه‌رو می‌شوند.  بنابراین شما می‌توانید از کارشناسانی کمک بگیرید که علاوه بر دانش تئوری، تجربه کاری هم داشته باشند.

2. صرفه جویی در وقت و هزینه

با این‌که برخی دیگر ریسک بیشتری دارند، ولی سود بالاتری را نیز شامل می‌شوند. در واقع این متنوع‌سازی باعث می‌شود که در بلند مدت میزان ریسک کمتر شود و پرتفوی با دوام‌تری به وجود آید. به علاوه، یکی دیگر از مزیت‌های صندوق سرمایه‌گذاری این است که شما می‌توانید با سرمایه کم و خرد وارد آن شوید و بعد از مدتی با تجمیع سرمایه این امکان برایتان فراهم می‌شود تا سود بیشتری بگیرید و سرمایه کلان داشته باشید.

5. شفافیت در اطلاعات و امکان مقایسه

عدم وجود شفافیت مالی و اطمینان از سرمایه‌گذاری، از جمله نگرانی‌هایی افراد است که باعث می‌شود آن‌ها از وارد شدن به بازار بورس منصرف شوند. ولی در صندوق سرمایه‌گذاری شرایطی فراهم شده که مردم بتوانند به راحتی و در زمان‌های مشخصی ارزش دارایی‌ها را چک کنند. بنابراین هر 2 دقیقه یکبار، ارزش دارایی‌ها صندوق‌های قابل معامله اعلام می‌شود و شما می‌توانید به‌صورت روزانه ارزش صندوق‌های غیر قابل معامله را نیز بررسی کنید.

بنابراین کافیست به سایت هر صندوق بروید و با بررسی اطلاعات، سرمایه‌گذاری مطمئنی را برای خودتان رقم بزنید. این اطلاعات بسیار دقیق‌اند و از سمت نهادهای نظارتی مانند سازمان بورس منتشر می‌شوند. بنابراین سرمایه‌گذاران می‌توانند با مقایسه صندوق‌های مختلف و با توجه به شرایط شخصی خود، بهترین صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند.

انواع صندوقهای سرمایه گذاری

1.  صندوق‌ سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت

۲. صندوق‌ سرمایه گذاری سهامی:

صندوق‌های سهامی به صندوق‌هایی اطلاق می‌شوند که براساس شرایط درج شده در اساس‌نامه و امیدنامه خود حداقل ۷۰ درصد ترکیب دارایی‌های خود را در سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یا بازار اول فرابورس سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها در ایران با توجه به تعداد واحدهایی که مجاز به انتشار هستند، به دو دسته بزرگ و کوچک تقسیم‌بندی می‌شوند. در صندوق‌های کوچک‌ تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری قابل‌انتشار حداقل پنج هزار و حداکثر ۵۰ هزار واحد سرمایه‌گذاری و در نوع بزرگ‌، این ارقام بین ۵۰ هزار و ۵۰۰ هزار واحد سرمایه‌گذاری بوده و ارزش اسمی  هر واحد سرمایه‌گذاری در ابتدای آغاز بکار صندوق معادل یک‌ میلیون ریال است.

همان‌طور که پیش از این بیان ‌شد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام حداقل ۷۰ درصد منابع مالی خود را در سهام شرکت‌‏ها سرمایه‌گذاری می‏‌کنند. بنابراین ریسک و بازده مورد انتظار این صندوق‌ها در مقایسه با انواع دیگر صندوق‌ها بیشتر است. این مدل سرمایه‌گذاری مناسب افرادی است که دارای قدرت ریسک‌پذیری بالاتری بوده، دید بلندمدت به سرمایه گذاری خود داشته و درعین‌حال تخصص یا فرصت کافی برای سرمایه‌گذاری در بورس را ندارند. لازم است بدانید که صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی در استراتژی سرمایه‌گذاری خود با یکدیگر متفاوت هستند و ممکن است محافظه‌کارانه، میانه‌رو یا تهاجمی باشند.

البته با گذشت زمان هرچه عملکرد صندوق موفق‌تر بوده و سودآوری بیشتری داشته باشد، ارزش واحدهای آن صندوق هم افزایش پیدا می‏کند و در مقابل اگر صندوق عملکرد مناسبی نداشته باشد، ممکن است ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق رشد مناسبی نداشته و حتی کاهش هم داشته باشد.

3.  صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط:

4.  صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی:

هدف صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین‌ شده برای یکی از شاخص‌های موجود در بازار، سرمایه‌گذاری می‌کند و تقریباً هیچ نوع معاملات آتی انجام نمی‌دهد. شاخص مذکور می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در این صندوق‌ها تنها زمانی خرید و فروش سهام ضرورت می‌یابد که وجهی به‌واسطه ورود سرمایه‌گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه‌گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های نسبتاً پایین آن‌ و حذف ریسک مدیریت صندوق‌ است.

5. صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF):

صندوق ETF یکی از انواع صندوق سرمایه‌گذاری است که درست مانند سهام معمولی در بورس معامله می‌شود. یعنی شما در هر زمان که دوست داشته باشید می‌توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهایETF، پول خود را در اختیار صندوقی قرار می‌دهید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای سعی می‌کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار، سود کسب کند.
صندوق‌های قابل معامله در بورس یا ETF به سه دسته سرمایه‌گذاری در سهام، سرمایه‌گذاری مختلط و سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند. تفاوت این سه نوع صندوق علاوه بر استراتژی معاملاتی آن‌ها که از نام آن‌ها مشخص است، در کارمزد خریدوفروش آن‌ها است. صندوق‌های  دولتی مثل دارا یکم یا پالایش و یا خصوصی مثل عیار و اطلس کارگزاری مفید از این دسته صندوق‌ها هستند.

6. صندوق های سرمایه گذاری نیکوکاری:

صندوق‌های نیکوکاری یکی از شیوه‌های نیکوکارانه است که در آن‌ها ضمن حفظ اصل سرمایه، به سرمایه‌گذاری مولد می‌انجامد و به توسعه بازار سرمایه و بازار کسب و کار در جامعه کمک می‌کند و عواید آن‌ها به صورت هدفمند صرف نیازمندان واقعی جامعه می‌شود.
صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری نیکوکاری از مصادیق صندوق‌های سرمایه‌گذاری در قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، محسوب شده و طبق ماده ۲ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید نزد سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور به ثبت می‌رسند. این صندوق‌‌ها مجوز تأسیس و فعالیت خود را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت می‌‌کنند. دوره فعالیت آن‌ها از تاریخ قید شده در مجوز فعالیت شروع‌شده و از تاریخ ثبت صندوق نزد مرجع ثبت شرکت‌ها به مدت سه سال ادامه می‌یابد. این مدت مطابق اساسنامه صندوق قابل تمدید است.

7.  صندوق های سرمایه‌گذاری تامین مالی:

در راستای توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در انواع گوناگون در بازار سرمایه تعریف ‌شده که چند نوع آن، به‌منظور تأمین مالی ایجاد شده‌اند. «صندوق‌های پروژه»، «صندوق‌های زمین و ساختمان» و «صندوق‌های جسورانه» از این نوع هستند. 

۷.۱ - صندوق پروژه:

صندوق پروژه، صندوقی است که در اجرای پروژه‌ها نقش دارد و به‌طور عملی و تخصصی به بحث طرح‌های اقتصادی گوناگون می‌پردازد. در رابطه با این صندوق باید گفت که تنها آن بخش از صندوق پروژه که به‌عنوان ابزار مالکیت است یا بخش Equity از محل انتشار واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق، تأمین مالی می‌کند.
شرکت مپنا نخستین متقاضی این طرح بود که کار خود را در این خصوص آغاز کرده و در حال فعالیت است؛ بنابراین همان‌طور که اشاره شد موضوع فعالیت این صندوق‌ها، جمع‌آوری وجوه از سرمایه‌گذاران و اختصاص وجوه جمع‌آوری شده به‌منظور ساخت و رساندن به مرحله بهره‌برداری پروژه مورد نظر صندوق، ‌مطابق طرح توجیهی مصوب مجمع صندوق ‌است.

این صندوق‌ها به‌منظور انجام پروژه موردنظر خود در چارچوب اساسنامه و با رعایت مقررات، یک شرکت سهامی خاص به نام «شرکت پروژه» تأسیس می‌کند که آن شرکت، پس از تکمیل و آغاز مرحله بهره‌برداری تبدیل به یک شرکت سهامی عام شده و در بورس یا بازار خارج از بورس پذیرش و قابل معامله می‌شود. پس از ساخت پروژه و با تبدیل به سهامی عام شدن و عرضه ‌شدن سهام شرکت، ‌پروژه فعالیت صندوق پایان پذیرفته، تمامی دارایی‌ها و بدهی‌های صندوق به شرکت‌ پروژه منتقل ‌شده و به دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، به همان نسبت، سهام شرکت پروژه واگذار می‌شود.

۷.۲ -صندوق زمین و ساختمان:

صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان از جمله نهادهای مالی هستند که براساس بند هـ ماده ۱ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، با مجوز از سازمان بورس در قالب یک شخصیت حقوقی مستقل از ارکان خود تأسیس می‌شوند. این نوع نهاد مالی با کمک به انبوه‌سازی و افزایش ظرفیت تولیدی در بخش مسکن و در نهایت پاسخگویی به تقاضای ایجاد شده در این بخش، ضمن فراهم آوردن امکان مشارکت عمومی با سرمایه‌های کوچک در این بخش، به رونق دیگر صنایع مرتبط با مسکن کمک قابل‌توجهی می‌کنند. در واقع صندوق‌های زمین و ساختمان با هدف جذب منابع مالی برای پروژه‌های ساختمانی شکل گرفته و افزون بر وام، گزینه جدیدی را برای تامین منابع مورد نیاز، پیش روی سازندگان قرار می‌دهد.

۷.۳- صندوق سرمایه گذاری جسورانه:

سرمایه‌گذاری جسورانه(Venture Capital) یک مدل سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوپا نظیر استارت‌آپ‌ها(StartUp)  و شرکت‌های کوچک با پتانسیل رشد بلندمدت است، در واقع این نوع سرمایه‌گذاری منبع بسیار مهمی برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک هستند که دسترسی مناسب به منابع مالی ندارند و عمدتاً از ریسک بالا و به‌تبع آن از بازدهی مورد انتظار بالایی نیز برای سرمایه‌گذار برخوردارند. صندوق های جسورانه از زمان تشکیل ایده تا انتهای پروژه، منابع مالی را تأمین می‌کنند.
هدف از تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه، جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های در شرف تأسیس یا نوپای دارای پتانسیل رشد زیاد و سریع با هدف کسب بیشترین بازده اقتصادی ممکن در برابر پذیرش ریسک بالا است.
سرمایه‌گذاری در این صندوق با ریسک بسیار زیادی همراه است که ناشی از ماهیت این‌گونه سرمایه‌گذاری است. البته، تمهیدات لازم به‌عمل ‌آمده است تا سرمایه‌گذاری‌های این صندوق سودآور باشد، ولیکن هیچ تضمینی در خصوص سود یا اصل سرمایه وجود ندارد. ممکن است در اثر کاهش ارزش خالص دارایی‌های صندوق، سرمایه‌گذار در موقع فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خود، مبلغی دریافت كند كه از مبلغ پرداختی وی هنگام پذیره‌نویسی یا خرید واحدهای سرمایه‌گذاری بسیار کمتر باشد.

۸. صندوق های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردان:

صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی یکی از تجربه‌‌های موفق در حوزه سرمایه‌گذاری در کشورهای مختلف است. هدف صندوق های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی جمع‌‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران و خریدوفروش اوراق بهادار در چارچوب تعهدات بازارگردانی آن اوراق مطابق امیدنامه و کسب منافع از این محل است.
صندوق‌های اختصاصی بازارگردان در بلندمدت، کمک شایانی برای دوری از نوسانات شدیدی که هر از گاهی شاهد آن در بازار سرمایه هستیم، خواهند بود. هدف بازارگردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد و صف خریدوفروش را از بین برده و قیمت سهام را به‌سوی ارزش ذاتی‌اش سوق دهد که این ارزش ذاتی بر مبنای تنظیم عایدات آتی سهام شرکت به دست می‌آید؛ بنابراین صندوق بازارگردانی از صف‌های خریدوفروش بی‌مورد و معامله نشدن سهم در این مواقع جلوگیری و به روان شدن معاملات، افزایش نقدشوندگی و جلوگیری از دست‌کاری قیمت سهام به دست برخی سودجویان بازار جلوگیری می‌کند.
در حال حاضر 38 صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی در کشور فعال هستند که مشتری آن‌ها فقط شرکت‌های حقوقی می‌باشند.از جمله این صندوق‌ها می‌توان صندوق بازارگردانی مفید، صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی هوشمند آبان، صندوق بازارگردانی گروه دی، صندوق بازارگردانی ملت، صندوق بازارگردانی اکسیر سودا و … را نام برد.